Domuz Gribi

Domuzların solunum sistemini tutan ve domuzlar arasında salgınlar yapan bir hastalık olduÄŸu biliniyordu ve daha önce de domuzlardan insanlara bulaÅŸma söz konusu idi. Ancak domuzdan insana geçen hastalık insandan insana bulaÅŸmıyordu. Ne yazık ki korkulan oldu ve virüs insana adapte olarak insandan insan bulaÅŸma özelliÄŸi kazandı. Ä°lk önce Meksika olmak üzere, birçok ülkede domuzla hiç temas etmemiÅŸ kiÅŸilerde vakalar görülmeye baÅŸladı. Bugünkü duyulan endiÅŸe, vaka sayılarının artması ile virüsün insana adaptasyonunun daha da artıp, büyük salgınlara neden olabileceÄŸidir. Yani tüm dünya, insandan insan bulaÅŸma özelliÄŸine sahip yeni bir grip virüsü türü ile karşı karşıyadır.

Domuz gribindeki belirtiler, aslında insan gribinde (mevsimsel gripte) gördüÄŸümüz ani baÅŸlayan ateÅŸ, halsizlik, iÅŸtahsızlık, kas aÄŸrıları, baÅŸ aÄŸrısı, kuru öksürük gibi klasik belirtilerden farklı deÄŸildir. Daha az sıklıkla boÄŸaz aÄŸrısı, burun akıntısı, ishal, bulantı kusma görülebilir. Fakat virüsün sürekli deÄŸiÅŸim göstermesi daha ağır belirtilerle seyreden bir hastalık tablosuna neden olabileceÄŸi gerçeÄŸini unutmamak gerekir. Nitekim milyonlarca insanın öldüÄŸü tahmin edilen 1918 Ä°spanyol gribi salgını da, baÅŸlangıçta hafif bir hastalık ÅŸeklinde baÅŸlamış, fakat virüs 3-4 ay içerisinde çok ağır enfeksiyon yapma yeteneÄŸi kazanmıştı.

Domuz gribinin, bildiÄŸimiz klasik gripten ayırımını yapmak için kullanılan testler özel laboratuarlarda yapılabilen pahalı testlerdir. Grip belirtileri gösteren her hastaya bu testlerin yapılması gereksizdir. Ancak domuz gribinin görüldüÄŸü ülkelere seyahat etmiÅŸ veya ÅŸüpheli kiÅŸilerle temasta bulunmuÅŸ grip hastalarına bu testlerin yapılması gereklidir.

Åžu an için domuz gribinin insanlarda hastalık yapmasını önleyen bir aşı geliÅŸtirilmemiÅŸtir. Ancak grip konusunda 2005-2006 yıllarında yaÅŸanan kuÅŸ gribi salgını sırasında büyük tecrübeler sayesinde domuz gribi virüsüne karşı aşı çalışmaları da hemen baÅŸlatıldı. 4-6 ay içinde büyük kitleleri aşılayabilecek miktarda aşı üretilebileceÄŸi öngörülmektedir. Ancak aşı insanları korumada yeterli olmayabilir. Tüm insanları aşılamaya yetecek kadar aşı üretmek olanaksız olduÄŸu gibi virüs sürekli deÄŸiÅŸim geçirdiÄŸinden bir süre sonra aşının koruyucu etkisinden kendini kurtarabilir. Gerek mevsimsel insan gribinden gerekse böyle yeni ortaya çıkan grip virüslerinden korunmak için en etkili yol genel hijyen kurallarına uymak ve gerekli durumlarda maske takmaktır. Grip virüsleri insandan insana solunum salgıları aracılığıyla bulaşır. Hasta kiÅŸinin virüs içeren solunum damlacıkları en fazla bir metre uzaÄŸa gidebilir. Bu yüzden hasta kiÅŸilere bir metreden daha fazla yakınlaÅŸmamak, yaklaşılacak ise maske takmak gereklidir. Bundan önemlisi el temizliÄŸidir. Hasta kiÅŸilerden saçılan damlacıklarla kirlenmiÅŸ cansız yüzeylerde (koltuk, masa, telefon, kapı kolu vb) virüs 2 saat kadar canlılığını korur. SaÄŸlıklı kiÅŸiler bu yüzeylere temas ettikten sonra ellerini yıkamadan gözlerine, burun veya ağızlarına götürdüklerinde virüsle enfekte olurlar. Bu nedenle eller sık sık su ve sabunla yıkanmalı veya alkol içeren (kolonya vs.) mendiller ile silinmelidir. El temizliÄŸinde alkol kullanıldığında; ellerin kuru olmasına ve alkol ellerde kendiliÄŸinden kuruyana kadar bir yere temas edilmemesine özen gösterilmelidir. Salgın durumlarında hasta kiÅŸilerle temastan, el sıkışmak, öpüÅŸmek gibi sosyal iletiÅŸimden kaçınılmalıdır.

Grip olan kiÅŸiler mutlaka maske takmalı, öksürürken veya hapşırırken ağızlarını bir mendil ile kapatmalı ve mendili hemen çöpe atıp ellerini temizlemelidir. O an için mendil bulunamazsa ağız ve burun elle kapatılmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır. Grip olan kiÅŸiler iÅŸe veya okula gitmemeli, ÅŸikayetleri geçene kadar kalabalık ortamlara girmemelidir. Bunun dışında tüm enfeksiyonlardan korunmada olduÄŸu gibi, vücut direncini yüksek tutmak, iyi uyumak, bol sıvı içmek, hareket etmek ve iyi beslenmek virüse karşı direnci artıracaktır.

Grip hastaları ÅŸikayetleri baÅŸlamadan 1-2 gün önceden grip virüsünü bulaÅŸtırmaya baÅŸlarlar. En fazla bulaÅŸtırıcılık belirtilerin baÅŸladığı ilk günlerdedir. BulaÅŸtırıcılık 7 güne kadar uzar. Bağışıklık sistemi zayıf kiÅŸiler ve çocuklar çok daha uzun süre (10 günden uzun) virüsü etrafa saçabilirler. BulaÅŸtırıcılığı önlemek için en uygunu tüm belirtiler tamamen geçene kadar hasta kiÅŸilerin toplumla temas etmemesidir.

Gribin tedavisinde kullanılan farklı gruptan ilaçlar mevcuttur. Domuz virüsüne karşı bu ilaçların etkisiz olduÄŸuna dair bir kanıt henüz yok. Ancak virüs deÄŸiÅŸim göstererek baÅŸlangıçta duyarlı olduÄŸu ilaçlara karşı direnç kazanabilir. Dünya SaÄŸlık Örgütü bunu yakından takip etmektedir. Grip olan kiÅŸilerin ilaçtan fayda görebilmeleri için ilacın belirtiler baÅŸladıktan sonraki ilk 48 saat içinde baÅŸlanması büyük önem taşır. Ä°laçlar ne kadar erken baÅŸlanırsa sonuç o kadar iyi olmaktadır. Mutlu ve saÄŸlıklı günler dileÄŸiyle.